Kapitalisme is nu – wat erna komt, bepaal jij. Wervend en provocerend begon Serf Doesborgh met deze stelling aan een eerste sessie met veranderaars.
Die bleken op 24 april wel zo hun ideeën te hebben bij een post-kapitalistische samenleving.
We maken allemaal deel uit van het kapitalistische systeem en dat verander je niet zomaar. Niet zonder er goed voor te gaan zitten, en niet met een klein groepje.
Op 24 april ging een tiental enthousiastelingen er goed voor zitten, wetend dat dit slechts het begin is. Ze waren aangemoedigd door Post-X Society om naar Den Haag af te reizen en een beweging in gang te zetten. Serf legde uit dat je dit het beste stapsgewijs kunt doen.
De volgende stap is op 5 juni en jij kunt daar bij zijn. Lees verder voor meer informatie
Hoe staat de economie ervoor?
Je weet het wel. De economie draait om vraag & aanbod, om competitie, om efficiënt omgaan met kosten en vooral: om groei. Anders is het systeem niet vol te houden.
Daarvoor heb je producenten nodig die winst moeten maken op hun producten. Werknemers die de producten maken en daarvoor beloond worden met een deel van de opbrengst (loon). En natuurlijk consumenten die producenten zo veel mogelijk moeten betalen voor die producten.
Dit systeem leidt tot uitbuiting van mensen en van de aarde. Veel mensen zien te weinig terug van de opbrengst van hun werk, en veel natuur en grond gaat verloren zonder dat dit wordt doorberekend in de kosten. Het systeem leidt ook tot onnodige productie en consumptie.
“Het zorgt ervoor dat we elkaar soms helemaal gek maken door een competitieve rat race in hard werken en schreeuwen voor aandacht en tijd. Tegelijk waarderen de helft van het werk niet dat de daadwerkelijke economie draaiende houdt: onbetaald werk, zoals opvoeding en zorg.”
Inkomensongelijkheid is een belangrijk woord hierbij. Onderzoek van Pickett e.a. (2024) toont aan dat hoe groter de verschillen in inkomens zijn in een land, des te groter de sociale, klimaat- en milieuproblemen zijn in dat land. En andersom: hoe kleiner de inkomensverschillen, hoe leefbaarder een land is.
Waarom maken we dan geen einde aan de ongelijkheid?
Voor deze vraag zette Serf de denkers aan het werk door de oorsprong van het woord economie terug te claimen: ’het managen van een huishouden’ en ’iets waarin je verspilling en spenderen minimaliseert’. Dat is lastig te realiseren.
Een paar citaten uit de discussie die volgde:
- Ik vind het lastig om mijn leven te wijden aan één ding waar ik goed in ben. Liefst zou ik meerdere dingen willen doen in mijn leven. Maar de markt vraagt daar niet om.
- De markt vindt het lastig om hypotheken te verstrekken voor afwijkende huishoudens, zoals een community of vier ouders die samen kinderen willen opvoeden.
- Er zijn genoeg mensen die kleiner willen gaan wonen, maar de markt wil dat niet. Bizar.
- De markt heeft het heel zwaar gemaakt om een jong kind op te voeden. Onze ouders kunnen niet bijspringen omdat het duur is om bij ons te komen, mensen om ons heen kunnen niet bijspringen omdat ze moeten werken, en wij kunnen niet minder werken.
- Optimalisatie is in me gaan zitten. Zelfs op vakantie probeer ik alles er uit te halen.
- Ik wil niet hoeven strijden om geld, maar alleen al om hier te komen heb ik het nodig.
- Ik kan geen antwoord geven op de vraag hoe ver ik wil gaan om het comfort op te geven om het systeem te veranderen. Het leven moet de moeite waard blijven.
Waar haal je hoop uit en wat inspireert?
Maar Serf had ze niet gevraagd elkaar de put in te praten. Hij liet de X-curve zien waarmee hij bij het Rotterdamse kenniscentrum DRIFT werkt. Daaruit blijkt onder meer dat je moet experimenteren om naar een ander systeem te kunnen bewegen. En dat je vervolgens moet proberen te versnellen. Serf vroeg naar lichtpuntjes en kreeg deze:
- Het internet verandert het systeem al een hele tijd; specifiek de internetfora.
- Repair cafés
- Time banks
- Het zelfsturend ecosysteem in Amsterdam Nieuw-West
- Een festival gebaseerd op ‘gifting’: je geeft wat je denkt dat het een feestje maakt. Denk aan Where the sheep sleep en Burning Man NL.
- Wijkpaleis Rotterdam
- Car sharing
- Community housing
- Regeneratieve landbouw om de biodiversiteit te herstellen; denk aan de Weidehorst met 300 vrijwilligers, in Wassenaar
Hier blijft het niet bij
In een kleine drie uur met een tiental mensen kun je niet de wereld veranderen. Maar de eerste zaadjes wel planten.
Serf leidt een Signalgroep, waarin deelnemers elkaar wijzen op andere lichtpuntjes, en op lezenswaardige links en boeken.
Bovenal organiseert hij bij Post-X Society:
- op 5 juni een vervolg op deze sessie;
- een tweedaagse sessie op 19 en 20 september, en
- vervolgsessies op 6 november en 23&24 januari.
Zet ze in je agenda en vooral: sluit je online aan.
Want kapitalisme is nu, en wat erna is bepaal jij.